فیتنس، کلمهای ست که این روزها تقریباٌ در همه جا آن را میشنویم یا میخوانیم. بسیاری از افراد، فیتنس، تناسب اندام، بدنسازی و جیم (Gym) را یک ورزش واحد در نظر میگیرند. آیا این دیدگاه درست است؟ یا بین این ورزشها مرز مشخصی وجود دارد؟
فیتنس چیست؟
فیتنس، یا همان تناسب اندام، چیزی بیش از یک مفهوم ساده است و در حقیقت، بازتاب دهنده شیوهای از زندگی است که بر سلامت جسمانی، بهبود قلب و عروق، تقویت عضلات و افزایش انعطاف پذیری کل بدن تاکید دارد. به عنوان یک مفهوم کلنگر، تناسب اندام جنبههای مختلفی از بهبود کیفیت زندگی فرد را در بر میگیرد، از شرایط فیزیکی گرفته تا تعادل روانی.
فیتنس در سلامت فردی و اجتماعی اهمیت زیادی دارد. به همین دلیل، لطیفی اسپرت در این مقاله مفهوم آن را شفاف میکند، اهمیت و فواید آن را توضیح میدهد و در پایان، تفاوت فیتنس و بدنسازی را تشریح میکند.
فیتنس استایل
فیتنس استایل، یک سبک زندگی است. سبک زندگی مبتنی بر تناسب اندام. در واقع میتوان این ورزش را ادغام ورزش منظم و فعالیت بدنی در برنامه روزانه دانست. این سبک زندگی شامل درگیر شدن در تمرینات مداوم، پیروی از یک برنامه غذایی متعادل، اطمینان از خواب کافی و مدیریت موثر استرس است.
انتخاب فیتنس استایل به عنوان سبک زندگی، منجر به افزایش طول عمر و کاهش خطر ابتلا به بیماریهای مزمن میشود.
فیتنس چلنج
فیتنس چلنج (رقابت تناسب اندام) یک رشته جدید ورزشی ست که در سال 2021 از سوی فدراسیون جهانی بدنسازی معرفی شده است. در این رقابت ورزشی، بر خلاف رقابتهای دیگر این فدراسیون، خبری از نمایش بدن و فیگور نیست.
این ورزش از 6 ایستگاه دو دقیقهای تشکیل شده است. در هر ایستگاه، ورزشکار باید سعی کند حداکثر رکورد ممکن را به دست آورد. حرکاتی که باید در این رشته اجرا شوند، همان حرکات معمول در باشگاههای بدنسازی، یعنی بارفیکس، پرش روی جعبه، پارالل، لانج راهرفتنی، سیتآپ با وزنه و حرکت برپی با دمبل(Burpee) است. عامل مهم موفقیت در فیتنس چلنج، استقامت عضلانی و توان بالای فردی است.
این رشته ورزشی متشکل از حرکات رایج و باسابقه، اما در شکل و شمایلی جدید است که احتمال میرود دیر یا زود به عنوان یک رشته رسمی در المپیک هم پذیرفته شود.
فیتنس فانکشنال
فیتنس فانکشنال، فانکشنال فیتنس یا تمرینات فانکشنال، نوعی تمرین تناسب اندام است که از حرکات طبیعی بدن برای بهبود تعادل، انعطافپذیری، افزایش قدرت، قابلیت حرکت و استقامت استفاده میکند.
میتوان گفت فانکشنال شامل تمریناتی است که برای تقلید از حرکات طبیعی بدن، بهبود کلی عملکرد فیزیکی و ارتقای کیفیت فعالیتهای روزانه طراحی شدهاند. چنین تمرینهایی بر تقویت عضلات میانی (Core)، بهبود تعادل، افزایش انعطافپذیری و ایجاد استقامت تمرکز دارند.
از جمله تمرینات رایج در فانکشنال فیتنس، پرش جعبه، پرش ارتفاع، حمل و جابجایی وزنه و تمرینهای تعادل روی ترازواره هستند.
تمرینات فانکشنال محدود به ورزشکاران حرفهای نیست و برای تمام افراد مناسب است. همچنین این ورزش به تجهیزات خاصی نیاز ندارد و بیشتر بر وزن بدن متکی است.
ورزش فیزیکال فیتنس
ورزش فیزیکال فیتنس، یک شاخه ورزشی است که حرکات آن ریتمیک و آکروبایتک است. در واقع میتوان گفت از نظر فنی، ورزش فیتنس و فیزیکال فیتنس هر دو یکی هستند. فیتنس در کنار رژیم غذایی اصولی میتواند چربی تجمع کرده در بدن را به کمترین حد خود برساند. همچنین فرم بدن را به صورت ایده آل تغییر میدهد.
به طور کلی میتوان اینطور گفت که هدف اصلی Fitness، کاهش چربیهای اضافه بدن، و به تعادل رساندن وزن است. بنابراین در این رشته ورزشی جذاب خبری از عضلات حجیم و بدنهای رگدار نیست.
در بخش مقایسه فیتنس و بدنسازی خواهید دید که اگر میخواهید اندام زیبا و متناسب داشته باشید. بهتر است ورزش فیتنس را انتخاب کنید. زیرا در این رشته ورزشی، افزایش توده عضلانی ملاک نیست. نکته جالب دیگر این است که فیتنس بانوان و مردان، به جز موارد جزئی، تفاوتی با هم ندارند و همه زنان و مردانی که در شرایط طبیعی به سر میبرند میتوانند به ورزش فیزیکال بپردازند.
ورزش فیزیکال فیتنس یا تمرینات آمادگی جسمانی، بر افزایش قدرت و استقامت تمرکز دارد. تکنیکهای ایستا و پویا برای افزایش قدرت عضلانی و انعطافپذیری فیزیکی ترکیب میشوند و به بهبود سلامت کلی بدن کمک میکنند.
ورزش جامپینگ فیتنس
در جامپینگ فیتنس، حرکات و تمرینها به جای سطح زمین، روی یک مینی ترامپولین انجام میشوند. در این رشته ورزشی، علاوه بر تناسب اندام و انعطافپذیری، که بین بیشتر زیرشاخههای Fitness مشترک است، توانایی حفظ تعادل نیز به چالش کشیده شده و تقویت میشود.
انرژی اضافه که صرف حفظ تعادل ورزشکار بر روی ترامپولین میشود، در مقایسه با تمرین روی سطح صاف زمین، نه تنها توانایی حفظ تعادل را تقویت میکند، بلکه به این دلیل که فشار بیشتری برای حفظ تعادل روی ترامپولین، بر عضلات شکم وارد میشود، میتواند منجر به تقویت بیشتر عضلات شکم نیز بشود.
ورزش فیوژن فیتنس
ورزش فیوژن فیتنس، همانطور که از عنوانش پیداست، چند نوع مختلف از تمرینات مانند هوازی، قدرتی، انعطافپذیری و تعادل را با هم ترکیب میکند. این رویکرد متنوع به روال عادی تناسب اندام شما تنوع میبخشد. در نتیجه، یکی از بارزترین نتایج آن، غلبه بر اِستُپ تمرین است. زیرا افرادی که برای مدت طولانی یک روال ثابت تمرین را حفظ کنند، با احتمال بیشتری ممکن است خسته و کسل شوند.
فیوژن فیتنس به ورزشکار کمک میکند به طور همزمان بر روی چند فاکتور آمادگی جسمانی خود تمرکز کند و آنها را ارتقاء دهد.
اهداف ورزش فیتنس
تا اینجا مهمترین و رایجترین زیرشاخههای ورزش فیتنس را بررسی کردیم. با توجه به آنچه گفته شد، اهداف تناسب اندام طیف وسیعی از فواید را هم برای بدن و هم برای ذهن در بر میگیرد:
- افزایش سلامت قلب و عروق
- تقویت عضلات
- بهبود استقامت کلی بدن
- مدیریت وزن
- افزایش انعطاف پذیری
- افزایش تعادل و هماهنگی
به عنوان مثال، جامپینگ فیتنس برای تقویت توانایی حفظ تعادل مناسب است. فیوژن برای افرادی که در پی تنوع بخشیدن به تمرین خود هستند و از ماجراجویی و خلاقیت استقبال میکنند انتخابی ایدهآل است. کسانی هم که از عوارضی همچون کمردرد، زانودرد، درد ناحیه گردن و… رنج میبرند میتوانند به سراغ تمرینات اصلاحی بروند که در بخش بعدی آن را توضیح خواهیم داد.
انواع تمرینات فیتنس
در این بخش، خواهیم دید که صرفنظر از شاخه ورزشی (مثل چلنج یا جامپینگ) انواع تمرینات فیتنس چه هستند.
تمرینات هوازی فیتنس
تمرینات هوازی شامل فعالیتهایی مانند دویدن روی تردمیل و یا فضای باز، پیادهروی، شنا و دوچرخه سواری است. این تمرینات قلب و ریهها را تقویت کرده و استقامت قلبی عروقی را بهبود میبخشد.
تمرینات اصلاحی
هدف اصلی تمرینات اصلاحی، بهبود عدم تعادل عضلانی در ناحیهای از بدن، مثلاً کمر یا زانو، و رفع نقاط ضعف آن عضله و یا عضو است. تمرینات اصلاحی تعادل عضلانی را تقویت، و از عدم تعادل عضلانی جلوگیری میکنند.
تمرینات چربی سوزی
تمرینات چربی سوزی شامل فعالیتهایی است که ضربان قلب را بالا میبرند و به سوزاندن چربیهای ذخیره شده ی اضافی، و همچنین کاهش وزن و تقویت کلی بدن کمک میکنند.
تمرینات حفظ تعادل
تمرینات حفظ تعادل، هماهنگی و ثبات را بهبود میبخشند. این تمرینها به افزایش توانایی حفظ تعادل کمک میکنند و کارایی ورزشکار را، هم برای تمرینهایی مثل جامپینگ فیتنس و هم در انجام امور عادی زندگی، ارتقا میدهند. تمرینات حفظ تعادل، به ویژه برای افراد سالمند بسیار مفید است.
تمرینات قدرتی و استقامتی
تمرینات قدرتی و استقامتی بر تقویت قدرت عضلانی و تابآوری فیزیکی کلی تمرکز دارند. این تمرینات اغلب شامل تکنیکهای تمرین مقاومتی هستند.
تمرینات انعطافپذیری عضلانی
تمرینات انعطاف پذیری عضلانی به بهبود تحرک مفاصل و انعطافپذیری کلی کمک میکنند. این نوع تمرینات باعث جلوگیری از بروز صدمات و افزایش تواناییهای حرکتی بدن میشوند.
فواید فیتنس برای بدن
تمرینات تناسب اندام فواید زیادی برای بدن دارند، از جمله:
- بهبود سلامت قلب و عروق
- تقویت عضلات و استخوانها
- افزایش متابولیسم
- مدیریت وزن
- کاهش خطر ابتلا به بیماری های مزمن
- وضعیت بدنی پایدارتر
- افزایش سطح انرژی
فواید فیتنس برای لاغری
تمرینات تناسب اندام در جهت کاهش وزن، برای هدف قرار دادن نواحی خاصی از بدن، مانند شکم و پهلوها طراحی شدهاند. این تمرینات به سوزاندن چربی اضافی و تقویت عضلات در آن نواحی کمک می کنند.
قبلا هم اشاره شد که برخی زیرشاخههای فیتنس مثل جامپینگ، میتوانند به طرز مؤثرتری عضلات شکم را درگیر کنند. عاملی که میتواند لاغری شکم و به طور کلی تقویت عضلات میانی بدن را به دنبال داشته باشد.
رژیم فیتنس چیست؟
رژیم تناسب اندام به برنامهای ساختاریافته اشاره دارد که روال جلسات ورزش، دستورالعملهای غذایی و عادات سبک زندگی سالم را برای دستیابی به اهداف تناسب اندام مشخص میکند.
بسیاری از کارشناسان تغذیه و ورزش معتقدند نقش تغذیه و خواب کافی در تناسب اندام و کاهش وزن، بیش از 70 درصد است. این بدان معناست که یک برنامه تمرینی حرفهای و شدت بالا، که با رژیم غذایی همراه نباشد نمیتواند تأثیر چشمگیری بر روند تناسب اندام بگذارد.
یک برنامه تغذیه سالم، که با نوع تمرینات شما هماهنگ شده باشد، در کنار خواب کافی، بهترین بازدهی را به دنبال خواهد داشت. این موضوع، یک اصل کلی و یک نقشه راه در مسیر رسیدن به اهداف سلامتی و فیتنس است.
فیتنس بانوان
برای بانوان، فیتنس فراتر از قلمروهای فیزیکی اهمیت دارد. فیتنس بانوان، رفاه فکری و عاطفی را هم در بر میگیرد. درگیر شدن در فعالیتهای تناسب اندام منظم، اثرات مثبت متعددی بر زندگی زنان دارد. از بهبود سلامت قلبی عروقی گرفته تا افزایش قدرت عضلانی. زنانی که تناسب اندام را در برنامههای روزمره خود قرار میدهند، میتوانند زندگی سالمتر و رضایتبخشتری داشته باشند.
بدن زنان دارای ویژگیهای فیزیولوژیکی منحصر به فرد است و برنامههای تناسب اندامِ مناسب، میتواند این نیازهای خاص را برطرف کند. مزایای چندوجهی فیتنس بانوان، شامل افزایش تراکم استخوان است که برای پیشگیری از پوکی استخوان، بیماریای که در بین زنان شایعتر است، ضروریست. علاوه بر این، تناسب اندام نقش حیاتی در تعادل هورمونی ایفا می کند و به مدیریت علائم بیماریهایی مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS) و یائسگی کمک مینماید.
فواید فیتنس برای بانوان
مزایای تناسب اندام برای زنان جنبههای جسمی و روانی را در بر میگیرد. علاوه بر بهبود سلامت قلب و عروق که منجر به کاهش خطرات بیماریهای قلبی میشود، فعالیت بدنی منظم به مدیریت وزن کمک میکند، زیرا متابولیسم را افزایش میدهد و در حفظ ترکیب بدنی سالم نقش دارد.
فراتر از فواید فیزیکی، تناسب اندام به وضوحِ ذهنی و انعطافپذیری عاطفی کمک میکند. انجام ورزش، باعث ترشح اندورفین میشود که معمولاً به عنوان هورمونهای “احساس خوب” شناخته میشود. اندورفین استرس را کاهش میدهد و خلق و خو را بهبود میبخشد. احساس خوشایند حاصل از دستیابی به اهداف تناسب اندام، اعتماد به نفس و عزت نفس زنان را بیشتر تقویت میکند.
زنان اغلب نقشها و مسئولیتهای مختلفی را میپذیرند. بنابراین بدیهیست که مدیریت استرس را در اولویت قرار دهند. فیتنس برای زنان به عنوان یک خروجی سازنده برای استرس عمل میکند و توانایی مقابله با چالشهای زندگی را افزایش میدهد.
علاوه بر این، تناسب اندام میتواند حس اجتماعی بودن را از طریق فعالیتهای گروهی تقویت کند و محیطی حمایتی برای زنان ایجاد کند تا با یکدیگر ارتباط برقرار کنند و انگیزه ایجاد کنند.
عوارض فیتنس بانوان
فیتنس بانوان فواید زیادی برای آنها دارد. با این حال ضروری است که احتیاط کرده و مراقب توصیههای حرفهای، به ویژه در دوران بارداری یا شرایط خاص پزشکی باشید. به جز در موارد خاص درمانی، یا شرایط ویژهای مثل بارداری که به مشورت پزشک نیاز است، عوارض خاصی برای خانمها ندارد.
فیتنس کودکان: پایه گذاری آیندهای سالم
درگیرشدن در فعالیت بدنی منظم در دوران کودکی، نه تنها سلامتی کودک را بهبود میبخشد، بلکه عادات مثبتی را نیز ایجاد میکند که میتواند در بزرگسالی پایدار بماند. با پیشرفت فناوری و شیوع بیشتر رفتارهای مبتنی بر بیتحرکی، اولویت دادن به تناسب اندام کودکان در مبارزه با چاقی و نگرانیهای مربوط به سلامتی ضروری است.
تمرینات تناسب اندام کودکان طیف گستردهای از فعالیتها را در بر میگیرد. از ورزشهای گروهی گرفته تا بازی در فضای باز و تمرینات ساختاری. این فعالیتها به افزایش سلامت قلبی عروقی، قدرت عضلانی و هماهنگی کمک میکنند. علاوه بر این، درگیر شدن در فعالیتهای بدنی، رشد شناختی را تقویت میکند، زیرا حل مسئله، نیازمند خلاقیت، آگاهی و ذهنی سالم است که فیتنس میتواند با تضمین سلامتی مغز و هدایت کودک در مسیر رشد طبیعی، بستر آن را فراهم میکند.
فواید فیتنس کودکان
تناسب اندام کودکان فواید زیادی را به همراه دارد که فراتر از قلمرو فیزیکی است. فعالیت بدنی منظم از رشد سالم حمایت میکند، زیرا به رشد استخوانها و شکلگیری ماهیچههای قوی کمک می کند. علاوه بر این، با بهبود گردش خون و تقویت عملکرد ریه، سلامت قلب و عروق کودک را افزایش میدهد.
شرکت در ورزشهای گروهی، مهارتهای اجتماعی و روحیه همکاری را در کودک تقویت میکند و به کودکان درسهای ارزشمندی در زمینه کار گروهی، ارتباط و اخلاق ورزشی میآموزد.
علاوه بر این، بازی فیزیکی و ورزش بر رشد شناختی تأثیر مثبت میگذارد. درگیر شدن در بازی، باعث آزاد شدن انتقال دهندههای عصبی میشود که تمرکز، توجه و یادگیری را تقویت میکنند.
تشویق کودکان به پذیرش تناسب اندام از سنین پایین، پایه و اساس یک رابطه مثبت با فعالیت بدنی و سلامتی را ایجاد میکند. با ایجاد تصویری لذتبخش و جذاب از ورزش، والدین نقشی اساسی در شکل دادن به نگرش کودکان نسبت به تناسب اندام دارند.
فیتنس کودکان باعث رشد و تکامل سالم می شود:
- افزایش سلامت قلب و عروق
- تقویت عضلات و استخوانها
- بهبود هماهنگی و مهارتهای حرکتی
- ایجاد عادات ورزشی سالم از سنین پایین
فیتنس مردان
تناسب اندام مردان مترادف با قدرت، انعطافپذیری و سرزندگی است. شرکت منظم در فعالیتهای تناسب اندام، به دستیابی به قدرت جسمی و ذهنی کمک میکند و مردان را قادر میسازد در جنبههای مختلف زندگی، اعتماد به نفس داشته باشند. از بهبود قدرت عضلانی گرفته تا افزایش سلامت قلبی عروقی، فیتنس آقایان را قادر می سازد تا زندگی را به بهترین شکل پیش ببرند.
درگیر شدن در برنامههای تناسب اندام، توان و قدرت کلی ماهیچههای مردان را افزایش میدهد، به فعالیتهای روزانه کمک میکند و از عدم تعادل عضلانی پیشگیری مینماید.
همچنین فعالیتهای تناسب اندام، با افزایش متابولیسم و تسهیل حفظ ترکیب بدن لاغر، مدیریت وزن سالم را ارتقا میدهند. ورزش منظم با کاهش خطر بیماری قلبی، وضعیتی که در بین مردان شایعتر است، به سلامت قلب و عروق بهتر کمک می کند.
مزایای تناسب اندام مردان
تناسب اندام مزایای زیادی برای مردان دارد:
- افزایش قدرت عضلانی
- افزایش سلامت قلب و عروق
- بهبود سلامت روانی
- مدیریت وزن
- افزایش عزت نفس
تفاوت بدنسازی و فیتنس
هرچند بدنسازی و تناسب اندام، اغلب به جای یکدیگر مورد استفاده قرار میگیرند، اما هرکدام از این ورزشها نمایانگر رویکردهای متفاوتی هستند. فیتنس بر سلامتی کل نگر تاکید دارد که شامل تناسب اندام قلبی عروقی، قدرت عضلانی، انعطاف پذیری و سرزندگی است. هدف اصلی تناسب اندام، ارتقای سلامتی کامل، تقویت هر دو جنبه فیزیکی و ذهنی زندگی است.
حتما بخوانید: بدنسازی را بهتر بشناسید
تفاوت در اهداف ورزش فیتنس و بدنسازی
هم فیتنس و هم بدنسازی، هر دو ورزشهای فوقالعادهای هستند که بر بهبود فیزیکی تمرکز دارند. اما تفاوتهایی نیز با هم دارند که مهمترین این تفاوتها، هدف ورزشکار و نتیجه نهایی است.
هدف فیتنس، افزایش سلامت و تندرستی، و رسیدن به اندامی متناسب و زیباست. در حالی که بدنسازی، بر رشد عضلات و زیبایی شناسی از منظر درشتی و حجم عضلات و نمای کلی بدن تأکید دارد.
در فیتنس، ورزشکار به دنبال تراشیدن اندام خود است تا به فرمی شکیل و ایدهآل برسد. در بدنسازی، هدف عضلهسازی، حجمدهی، ایجاد کات در اندامهایی مثل بازوها، و نمایان کردن رگهای برجسته از زیر پوست است.
بدنسازی یا فیتنس: کدام را انتخاب کنیم؟
تصمیم برای انتخاب بین بدنسازی و فیتنس کاملاً به اهداف و اولویتهای شخصی شما بستگی دارد. اگر هدف اصلی شما رشد قابل توجه عضلات است، بدنسازی میتواند مسیر مناسبتری برای شما باشد. اما اگر یک رویکرد جامع که سلامت قلب و عروق، قدرت عضلانی، انعطاف پذیری و سرزندگی کلی را در بر میگیرد برایتان اولویت دارد، فیتنس انتخاب ایدهآل شماست.
در نهایت، هر دو ورزش، هم بدنسازی و هم تناسب اندام، به سلامت و تندرستی شما کمک میکنند. اما تاکید بر اهداف و روشها متفاوت است. هر مسیری را که انتخاب میکنید، به یاد داشته باشید که ثبات، فداکاری و سبک زندگی متعادل نقشی اساسی در تحقق نتایج دلخواه شما دارد.
بیشتر بخوانید: معرفی کامل انواع دستگاه بدنسازی
زمان انجام تمرینات تناسب اندام
بهترین زمان برای شرکت در تمرینات تناسب اندام، به برنامه و اولویتهای شخصی شما بستگی دارد. ثبات و پایبندی به روال تناسب اندام، عوامل کلیدی در دستیابی به نتایج مطلوب است.
فیتنس را با هدف افزایش رفاه، کیفیت زندگی و شادابی خود بپذیرید. از طریق ادغام تمرینات تناسب اندام، راه را به سمت یک سبک زندگی سالمتر و فعالتر هموار کنید.
جمعبندی لطیفی اسپرت
در این مقاله درباره تناسب اندام مطالب کلیدی و مهمی را بیان کردیم. ابتدا گفتیم که فیتنس چیست، از فواید آن برای بدن گفتیم و مزایای فیتنس بانوان را تجزیه و تحلیل کردیم. در پایان هم به سؤال ابتدایی پاسخ دادیم و تفاوت اصلی فیتنس و بدنسازی را شرح دادیم.
لطفاً در پایان این مقاله از تجربه خودتان در این زمینه بگویید. آیا ممکن است شما مسیر خود را اشتباه میرفتهاید و این مطلب به شما کمک کرده باشد تا روش اهداف خود را بازنگری و اصلاح کنید؟
سوالات پرتکرار شما:
فرق بدنسازی و فیتنس چیست؟
هدف فیتنس، افزایش سلامت و تندرستی، و رسیدن به اندامی متناسب و زیباست. در حالی که بدنسازی، بر رشد عضلات و زیبایی شناسی از منظر درشتی و حجم عضلات و نمای کلی بدن تأکید دارد.
فیتنس برای چه سنی مناسب است ؟
این ورزش برای تمام گروههای سنی مناسب است.اما مشاوره پزشکی قبل از شروع برنامههای ورزشی به ویژه در سنین میانسالی و بالاتر توصیه میشود.
آیا ورزش فیتنس برای لاغری مفید است؟
فیتنس شامل تمرینات کاردیو واسکولار مانند دویدن، پیادهروی و شنا است که به افزایش ضربان قلب و سوختن کالری کمک میکند. این نوع تمرینات بیشتر بر روی کاهش وزن، افزایش استقامت قلب و ریه، و بهبود سلامتی عمومی تمرکز دارند. در نتیجه برای لاغری مناسب است.